Đà Lạt, một khi thị trấn nghỉ mát sang trọng của du khách với khí hậu ôn hòa, cảnh đẹp, những đồi thông bạt ngàn và cả những ngôi biệt thự cỏ từ thời Pháp thuộc. Bạn sẽ thấy vô cùng choáng ngợp bởi các biệt thự hoa văn kiến trúc độc đáo ẩn hiện tại khu rừng thông khổng lồ. Tuy nhiên, các biệt thự có nguy cơ mất đi nét quyến rũ vốn có của nó. Vậy thực hư chuyện này như thế nào?
>>>> Du lịch Đà Lạt thời gian nào tốt nhất trong năm?
Bảo tồn khu biệt tự 100 năm tuổi ở Đà Lạt
Vào đầu thế kỷ 20, khi thực dân Pháp sang xâm lược nước ta, họ đã nghiên cứu và đã kiến nghị Tổng thống Pháp Paul Doumer lập ra một trung tâm nghỉ mát ở vùng cao nguyên. Đến năm 1907, Đà Lạt đã được chọn làm địa điểm do có khí hậu ôn hòa, địa hình đẹp và họ bắt đầu kế hoạch đô thị dưới sự lãnh đạo của Ernest Hébrard .
Người lập kế hoạch của Pháp đã cho xây dựng một thành phố với những biệt thự đẹp mắt và đại lộ lớn, tái tạo một thị trấn tương tự như những dãy Alps từ chính quê hương của họ. Người Pháp giàu có từ khắp Đông Dương đã đổ xô đến Đà Lạt, xây dựng biệt thự tại đây để nghỉ ngơi trong suốt cuộc chiến tranh Đông Dương.
Sau khi cuộc chiến tranh Hoa Kỳ kết thúc năm 1975, chủ nhân của các biệt thự tại Đà Lạt đã chạy trốn. Một Trung tâm Quản lý Nhà Đà Lạt đã tiếp nhận quản lý những tòa nhà này. Một số biệt thự đã được chuyển thành văn phòng trong khi một số tòa nhà khác lại được giao cho các quan chức Nhà nước, và phần còn lại là để trống.
>>>> vé tàu Hà Nội đi Huế
Hiện tại, trong số hơn 200 biệt thự thuộc quyền quản lý của Ủy ban Nhân dân thành phố Đà Lạt, có 83 căn nhà do Ban Quản lý Nhà Đà Lạt cho thuê, 64 căn hộ được sử dụng làm văn phòng các cơ quan và tổ chức địa phương.
Những biệt thự được sử dụng làm văn phòng đã được tân trang lại đáng kể với nhà vệ sinh mới, phòng tắm, nhà bếp và nhà để xe.
Sau 100 năm trôi qua, những biệt thự hào nhoáng, kiến trúc đẹp mắt ngày nào có nguy cơ bị xuống cấp trầm trọng, cũ kỹ và mất đi nét đẹp vốn có của nó. Những biệt thự từ thời thuộc địa Pháp đang phải đối mặt với nguy cơ xuống cấp trầm trọng. Đặc biệt là số lượng cây thông của thành phố đang biến mất với tốc độ đáng báo động.
Năm 2003, Phòng Quản lý Nhà Đà Lạt đã có kế hoạch sửa chữa lại 83 căn biệt thự để làm nhà ở nhưng chỉ có 12 căn nhà đã được thu hồi và cho các nhà đầu tư cho thuê.
Ông Nguyễn Hữu Tâm, Giám đốc Sở Xây dựng Lâm Đồng cho biết, biệt thự sẽ được bảo tồn dựa trên giá trị kiến trúc và lợi nhuận.
Ông cũng cho biết thêm năm trong số các biệt thự sẽ được khôi phục lại trạng thái ban đầu. 77 ngôi nhà sẽ được cải tạo nội thất và được khôi phục lại từ bên ngoài. 96 biệt thự khác sẽ được cải tạo hoặc phá dỡ hoàn toàn để tạo không gian cho việc xây dựng mới.
Nhiều chuyên gia đang phản đối kế hoạch nói trên của Giám đốc Sở Xây dựng Lâm Đồng và cho rằng các căn biệt thự ở Đà Lạt nên giữ gìn chứ không bán, thuê hay phá dỡ các biệt thự để bảo vệ bản sắc kiến trúc độc đáo của nó, một số trong đó có những căn biệt thự đã được xây dựng và tồn tại 120 năm tuổi.
Người dân địa phương cho biết, các biệt thự trên đường Nguyễn Du, Phố Đức Chính đã bị phá hoại và trở thành nơi tụ tập cho những người nghiện ma túy. "Có thể thấy những chiếc kim tiêm nằm trong sân hoặc trên bãi cỏ tại nhiều biệt thự." Rất nhiều đối tượng khác như những người buôn bán hoặc lao động nghèo cũng chọn lánh nạn trong các biệt thự đổ nát.
>>>> Vẻ đẹp vạn người mê của Đà Lạt tháng 8
Ông Đặng Nguyễn Văn Tích, Giám đốc Trung tâm Quản lý nhà hàng Đà Lạt, nói với Tuổi Trẻ , "Thành phố hiện nay cần từ 500 đến 1.000 căn hộ để di dời người dân trong biệt thự. Nhưng do thiếu vốn đầu tư nên chính quyền thành phố phải ưu tiên các dự án khác ".
Có thể là không công bằng khi đổ lỗi cho chính quyền địa phương về tình trạng xuống cấp không mong muốn này của khu biệt thự ở Đà Lạt vì chi phí phục hồi sửa chữa, tân trạng cho rất nhiều tòa nhà khá lớn. Điều này cho thấy rằng các tòa nhà thời thuộc địa Phát ở Đà Lạt sẽ khó có thể được cải thiện trong thời gian tới bởi ngân sách còn eo hẹp và nguy cơ mất dần các biệt thự là điều không thể tránh khỏi.
Ngắm biệt thự cổ ở Đà Lạt